De branden in Notre-Dame en Børsen: wat gebeurt er met steigers bij brand?

De branden in Notre-Dame en Børsen: wat gebeurt er met steigers bij brand?

Het voelt echt als een déjà-vu: precies vijf jaar en één dag nadat de Notre-Dame kathedraal afbrandde, werd de Oude Beurs van Kopenhagen op 16 april 2024 getroffen door een verwoestende brand, die grote delen van het historische gebouw verwoestte. Net als de kathedraal in Parijs stond het monument in Kopenhagen ten tijde van de brand in de steigers voor renovatiewerkzaamheden.

Wat er nu overblijft is een grotendeels verwoest historisch bouwwerk, enkele tonnen puin en steigers die volledig vervormd zijn door de hitte van de brand. Hieronder wordt uitgelegd wat er precies gebeurt met een steiger bij brand en tegen welke invloeden hij bestand is.

Kunnen steigers smelten bij brand?

Wanneer een gebouw in brand staat, kunnen de temperaturen oplopen tot rond de 1000°C. Tijdens de brand in de Notre-Dame werden de steigers bijvoorbeeld blootgesteld aan temperaturen die op sommige plekken zelfs de 1000°C overschreden. Bij dergelijke temperaturen smelt een metalen steiger nog niet, dat zou pas gebeuren bij 1400°C tot 1500°C. De hitte is echter voldoende om het materiaal kneedbaarder te maken en dus ernstig te vervormen - vooral wanneer het gewicht van de steiger zelf op het materiaal inwerkt. Dit resulteerde in een instabiel, bijna 200 ton wegend netwerk van 40.000 metalen steigerdelen bij de Notre Dame, dat binnen 6 maanden nauwkeurig moest worden ontmanteld.

Vergelijkbare ontmantelingswerkzaamheden begonnen slechts twee dagen na de brand bij de Oude Beurs van Kopenhagen (door de lokale bevolking 'Børsen' genoemd). Ook hier waren de steigers vervormd door de hitte en gedeeltelijk ingestort. Met een grote schaar aan een kraan werd geprobeerd om de sterk vervormde en instabiele steiger in stukken te knippen en te verwijderen. De poging kreeg echter al snel een terugslag toen de schaar in het puin stortte.

Vlak voor de mislukte ontmanteling van de steiger stortte de buitengevel van het historische gebouw in nadat er was geprobeerd om het te ondersteunen met containers gevuld met betonblokken in een poging om het te stabiliseren.

Storten steigers in bij brand?

Of steigers instorten bij een brand, zoals gedeeltelijk gebeurde bij de Old Stock Exchange, hangt af van factoren zoals hoe en waar ze verankerd waren. Als een muur of dak waaraan steigers waren bevestigd instort, is het zeer waarschijnlijk dat de steiger ook instort. Terugslag of andere explosies, veroorzaakt door gasflessen en propaantanks die gebruikt worden voor lassen of teren, kunnen ook leiden tot het instorten van steigers. Daarnaast kan zwaar vallend puin, zoals dakspanten, steigers zodanig beschadigen dat ze instabiel worden en uiteindelijk instorten.

Tijdens de brand in de Notre Dame op 15 april 2019 bijvoorbeeld, weerstond de steiger zelf de instorting van de torenspits en het dak, ook al was deze zwaar beschadigd door de hitte.

Kunnen steigers zelf vlam vatten en een brandgevaar vormen voor hun omgeving?

Het is eigenlijk vrij onwaarschijnlijk dat een brandende steiger voorwerpen in de directe omgeving zal ontsteken. Dat komt omdat zink op de steiger pas bij temperaturen boven 450°C begint te branden en loslaat van het staal. Op dat moment zou het van de steiger af kunnen lopen of spatten, waardoor brandbare voorwerpen in de buurt of eronder zouden kunnen ontbranden. Maar aangezien bij dergelijke temperaturen de directe omgeving van de steiger waarschijnlijk al in vlammen is opgegaan, is een brand die rechtstreeks door de steiger is veroorzaakt niet erg waarschijnlijk.

Hoewel het niet erg waarschijnlijk is dat de steiger zelf zou bijdragen aan het ontvlammen van de omgeving, is het aannemelijker dat het de brandbestrijding zou kunnen vertragen. Als brandweerlieden niet dicht genoeg bij de brand kunnen komen omdat de steiger hun pad blokkeert, kan het voor hen moeilijker worden om de brand te blussen.

Hoe kunnen branden op bouwplaatsen worden voorkomen?

De oorzaak van de brand bij de Oude Beurs in Kopenhagen is op dit moment nog onduidelijk. Ook de precieze oorzaak van de brand in de Notre Dame is tot op heden nog niet definitief vastgesteld. Mogelijke oorzaken van branden op bouwplaatsen zoals deze kunnen kortsluiting zijn, werkzaamheden waarbij hitte een rol speelt of onzorgvuldig weggegooide sigarettenpeuken. Om dit soort ongelukken te voorkomen kunnen effectieve maatregelen worden genomen, variërend van het minimaliseren van brandrisico's tot regelmatige brandveiligheidscontroles. Lees ons volgende blogartikel voor meer informatie over de veiligheidsmaatregelen die op bouwplaatsen kunnen worden genomen om brand te voorkomen.